نهاد سازی توسط حکومت ملی

نهاد سازی توسط حکومت ملی نهادهای سیاسی، ایجاد پارلمان حکومت ملی آذربایجان برای بسط و توسعه دمکراسی، نیاز به نهادی داشت که از بطن ملت قدرت بگیرند و از ملت و برای ملت باشد و به این دلیل ایجاد پارلمان یا مجلس ملی، مهمترین نهاد سیاسی بود که توسط حکومت ملی ایجاد شد و ملت از طریق نمایندگانی که به صورت مستقیم انتخاب می‌کردند می‌توانستند در پارلمان کسانی را داشته باشند که مطالبات آنها را نمایندگی کند. همچنین، شخصیت‌هائی که برای این مجلس انتخاب شده بودند همه تحصیل کرده و کار بلد بودند بر خلاف تبلیغات عوامل استعمار که رهبران و نمایندگان ملت آذربایجان در پارلمان آذربایجان را بی سواد، بدون پشتوانه اجتماعی و ضد دین نشان می‌دهند، با نگاهی مختصر به شخصیت‌های مجلس ملی آذربایجان می‌توان فهمید چه شخصیت‌های بزرگی در پارلمان آذربایجان نمایندگی ملت را بر عهده داشتند. «جهانگیر تفضلی» در خاطرات خود درباره افتتاح مجلس ملی آذربایحان می‌نویسد: "... نمایندگان فرقه دمکرات تقریبا از عموم طبقات مردم آذربایجان بودند. مثلاً «حاج تقی وهاب زاده» مالک و تاجر، «نظام الدوله رفیعی» مالک و از اشراف آذربایجان، «آتش پاشا بیات ماکو» از اشراف زادگان و نجبای ایران لیسانسیه حقوق که اخیراً شهردار تبریز شده و از جوانان محبوب و مورد توجه و علاقه هم میهنان آذربایجانی و «مراد تیمور» پسر «اقبال السلطنه ماکویی» که معروفترین و متمولترین اشراف و خانواده‌های چهارصد ساله ایران می‌باشد نزدیک به ثلث نمایندگان مجلس محلی آذربایجان جوانان بین 28 تا 35 (نمایندگان مجلس محلی آذربایجان از 27 سال به بالا حق انتخاب شدن به نمایندگی دارد) ساله بودند که اغلب دکتر و لیسانسیه و روشنفکر بودند، بطوری که می‌توان گفت عده جوانان تحصیل کرده و مجلس شورای محلی آذربایجان، خیلی بیش از عده جوانان تحصیل‌کرده و روشنفکر مجلس شورای ملی تهران بود. مثلا در هیئت دولت محلی آذربایجان که از میان نمایندگان مجلس انتخاب شده اند، وزیر کشور، وزیر کشاورزی، وزیر بهداری دکتر می‌باشند، یوسف عظیما وزیر دادگستری از لیسانسیه‌های حقوق و دیگران نیز همه با سواد می‌باشند، «قیامی» که از نمایندگان تبریز است و از طرف مجلس که ریاست دیوان عالی آذربایجان نیز انتخاب شده است نیز از رجال با سواد و درس خوانده ایران می‌باشد."