آستارا به سوی آزادی می‌رود به دلیل هم مرز بودن آستارا با آذربایجان شمالی و حضور روشنفکران مبارز در آن، این شهر در حرکتهای سیاسی به یک شهر مهم آذربایجان تبدیل شده بود و بعد از تشکیل فرقه دمکرات آذربایجان در تبریز، فعالات ملی وسیاسی آستارا هم به فرقه دمکرات پیوستند و با آزادی دیگر شهر های آذربایجان از دست ژاندارمها و ارتش حکومت دست نشانده در تهران، شهر آستارا هم در شب 21 آذر 1324 به دست فدائیان آذربایجان آزاد شد و سرهنگ ظهیرنیا مرزبان آستارا به دلیل مقاومت و عدم تسلیم کشته شد. فرمانده فدائیان این شهر «صادق زمانی» بوده که در زمان رضا شاه در تهران زندانی بوده و مدتی هم به صورت تبعید در آباده به سر برده بود. صادق زمانی به همراه برادر خود خداداد زمانی نقش موثری در آزادی شهر آستارا داشته است. مخالفان فرقه در آستارا شور و هیجان آزادسازی آذربایجان و تولد دوباره هویت ترکی در آذربایجان منافع نا مشروع افراد بسیاری را در آذربایجان به خطر انداخته بود و در شهر آستارا با روی کار آمدن فعالان ملی در این شهر، منافع بعضی از خانها و خانواده های رانت خوار که از خون ملت آذربایجان ارتزاق می‌کردند احساس خطر کردند. آنها وقتی دیدند که منافع نامشروع شان در حال از دست رفتن است به مخالفت با حکومت ملی و مطالبات ملی آذربایجان پرداختند و به عنوان نفوذی حکومت تهران بر علیه فعالان ملی عمل کردند. در کتاب «آستار در گذر تاریخ» در مورد این اشخاص چنین می‌خوانیم: "... اوایل غائله فرقه دمکرات پس از آنکه تعدادی از میهن پرستان آستارا توسط عوامل فرقه به شهادت رسیدند عده ای از این وطن پرستان، پنهانی خانه و زندگی‌شان را ترک کرده به تهران رفتند. این عده توسط ارتش سازماندهی شده بعد از دیدن آموزشهای چریکی و رزمی و دریافت سلاح انفرادی به تالش آمده و در جنگلهای تالش به نبردی چریکی با فدائیان مسلح فرقه پرداختند و در چند مرحله در کوههای بغرو با آنان درگیر شده و تلفاتی به آنها وارد ساختند. این عده هنگام حرکت نیروهای اعزامی به آستارا همراه آنان به آستارا آمدند. این افراد در جنگ سه روزه راهنمای نیروهای اعزامی بودند این عده عبارت بودند از: علی بیگ حسینی فرزند حسنعلی خان فرمانده گروه، عزیزآقا حسینی فرزند علی بیگ، خانلار اشجعی برادر علی بیگ، مظفر هدایتی پور از بستگان علی بیگ، عزیز حیادخت از بستگان علی بیگ، نوروز علی مرادعلی پور جنگ سالار وطن پرست، حسام الدین مجیدی خان ویزنه". حمله ارتش به آستارا قوای ارتش ایران به فرماندهی سرتیپ مقبلی به همراه افراد نفوذی و خانهای فراری از طرف رشت و گیلان به آستارا حمله کردند و با مقاومت فدائیان آستارا مواجه شده و سه روز فدائیان آستارا در شیلات آستارا با قشون ایران و ایادی آنها به مبارزه پرداختند و با راهنمائی نفوذی‌ها و ایادی خانهای فراری، فدائیان شکست خوردند. به نوشته خبرنگار روزنامه اطلاعات مورخ 29/10/1325در جنگ شیلات آستارا 35 نفر از فدائیان و فرقه دمکرات تلفات دادند و در ادامه این روزنامه همراهان ارتش ایران در حمله به آستارا را افراد زیر می‌نویسد: "...افراد مسلحی که با این نیرو (اعزامی) همکاری داشته اند عبارتند از 30 نفر از سواران «اسد میر مسعودی» و 40 نفر از سواران «هژبری» و 100 نفر از افراد «یونس آقاجانی» که فداکاری و همکاری این افراد با ستون اعزامی از هر نظر قابل تقدیر و جای آن دارد که مورد توجه ستاد ارتش قرار گیرد". لازم به ذکر است که بسیاری از این افراد شاهپرستان گیلان بودند که به همراه خانهای فراری به تهران، به آستارا حمله کردند. ارتش ایران بعد از حمله به آستار سروان خطیب شهیدی را به عنوان فرماندار نظامی آستار تعیین کرد و ایشان بعد از انتصاب به درجه سرگردی نائل شد. اعطا مدال به افسران و درجه داران ارتش در حمله به آستارا بعد از اشغال آستار توسط ارتش ایران، افرادی که در این حمله و قتل و کشتار شرکت کرده بودند به دلیل کشتار بیشتر به ارتقاء درجه و اخذ مدال مفتخر گردیدند. روزنامه اطلاعات در تاریخ 5/10/1325 درباره این افراد خبر زیر را منعکس کرده است: "افسرانی که در اثر فداکاری و لیاقت هنگام زد وخورد با فدائیان در آستارا به ارتقاء درجه و اخذ نشان مفتخر گشته‌اند افراد زیر است: سروان پیاده قوی روح و سروان پیاده حمزه باقرنژاد به درجه سرگردی، ستوان یک مهندس محمد تقی هدوند و ستوان یک پیاده مهدی صدوقی و ستوان یک توپخانه تاج بخش به درجه سروانی رسیدند. همچنین سروان پیاده محسن ایلغمی، ستوان یک پیاده تاج خلیلی، ستوان یک پیاده فرخ کیش به نشان سپه درجه 3، سرگرد ژاندارمری غلامحسین بیگدلی نشان سپه درجه 3، سروان پیاده تقی حشمتی، سروان پیاده یوسف قانعی، ستوان یک پیاده اکبر مسکوکی، ستوان پیاده تیمور ایران نژاد، ستوان پیاده عزیز الله بخش علی، ستوان یک جمشید مختاریان، ستوان یک جمشید اسفندیاری، ستوان یک هوشیار، ستوان 2 حسن خمیری، ستوان یک ابراهیم عطائی، ستوان یک مهدی پاکنژاد، سرگرد ستاد تقی صادقیان نشان افتخار درجه 3 نائل شدند". اعدام ها در آستارا بعد از اشغال شهر آستارا ارتش ایران شروع به دستگیری و اعدام فعالان ملی و طرفداران حکومت ملی کرد و بعد از محاکمه، بسیاری از آنها به اعدام محکوم شدند روزنامه اطلاعات در تاریخ 27/11/1325 در خبری می‌نویسد: "از دمکراتها که در آستارا دستگیر شده اند شیر امین و امیر خشیرائی محکوم به اعدام شده اند". و در ادامه در مورخ 12/12/1325 روزنامه اطلاعات خبر می‌دهد که امیر خشیرائی در آستارا اعدام شد. همچنین در کتاب آستارا در گذر تاریخ می‌خوانیم که محمد آقا چاردولی توسط حسام الدین خان مجیدی بعد از حمله ارتش کشته شد.