آذربایجانین معاریف خادیم لریندن م - محمد لو عباسی رضا همراز آذربایجانین چاغداش تاریخینده گئجه – گوندوز چالیشیب یورقونلوق بیلمه ین بویوک عالیم لردن بیریسی ده شوبه سیز م – محمد لو عباسی دیر . بو آرزی گوز عالیم و معاریف پرور اوستاد واختیندا چوخ چالیشقان اولموشسادا ؛ تاسف له حله ده یاشایش و یارادیجیلیغیندان آغیز یاندیران بیر شئی الده یوخدور . اوست سطیر لرده آدین چکدییمیز بیلگین عالیم محمد ؛ رضا زاده محمد لو عباسی گونش ایلی 1294 ینجی ایلده آذربایجانین گوز ببه یی اولان تبریزین اوجان – عباس محالیندا آنادان اولموشدور .او ؛ اوزون مدتلی مطالعه لر و درین علمی – اجتماعی تدقیقات سایه سینده ؛ یئنی و مترقی دونیا گوروشلر و اجتماعی – فلسفی علملر ایله تانیش اولوب ایران و آذربایجاندا اونلارین انتشارینا چالیشمیشدیر . شهریور حادثه سیندن سونرا جنوبی آذربایجاندا میللی شوعورون قوت لنمه سی ایله اوز ادبی – علمی بیلگی سیندن استفاده ائدن تبریز ادبیات شوناسلاری ایچری سینده محمد لو عباسی خصوصی بیر یئر توتور . تبریزده آذربایجان و فارس دیلینده نشر اولونان بوتون روزنامه لر و مجله لرده او جمله دن آذربایجان گونده لییی ؛ فریاد ؛ خاور نو ؛ شفق مطبوعات ؛ شفق ؛ یئنی شرق ؛ وطن یولوندا ؛ آذربایجان ژورنالی و سایره لرده اونون امضاء سینا راست گلمک اولار . او ؛ اوزونه مخصوص بیر اوسلوب لا آذربایجان خالقینین ان قدیم گئچمیشیندن باشلامیش تا بوگونکو حیاتینا قدر کئچیرمیش اولدوغو شانلی یولا بیر یازیچی نظر ایله باخار ؛ خالقدا میللی شوعورون اویانماسینا و میللی افتخار حوسنون یوکسلمه سینه کومک ائدن موضوعلاری سئچر و قیسا کوتله وی هابئله علمی مقاله لر یازاردی . او ؛ ایستر آذربایجان خالقینین تاریخی ؛ آبیده لرینه ؛ ایستر سه ده آذربایجانین ادبی – تاریخی سیمالارینا ؛ ستارخان دوورو مطبوعاتینا اونون حصر ائتدیگی مقاله لر ؛ اوز ادبی – تاریخی کئچمیشینی اویرتمک ایشینده آذربایجان خالقینا بویوک منفعت وئرمیشدیر . بشریتین غدار دشمنی فاشیزم ؛ دونیا مدنیتینی تهدید ائتمه یه باشلادیقدا محمد لو عباسی دا اوز وطنینین قاباقجیل آداملاری ایله بیر سیرادا ضد فاشیست بیر موضع توتاراق اوز آتشین قلمینی فاشیزم علیهینه چئویرمیش ؛ اونلار جا ضد فاشیست مقاله لری ایله بیر سیرادا (( ضد فاشیست ادبیات )) ؛ ((20 ینجی عصرین وانداللاری )) ؛ (( هیتلر اسلامیتین دشمنی دیر )) و سایره بو کیمی اثرلر یازمیشدیر . ادبی ایشلری ایله بیر سیرادا محمد لو عباسی نین اجتماعی – فلسفی فعالیتی ده دیقته شایان دیر . او ؛ یئنی دونیا گوروشلری ضیالی لاریمیزا چاتدیران بیر سیرا علمی – فلسفی کیتابلار دا ترجمه و تالیف ائتمیشدیر . یازیچیلیق فعالیتی ایله بیر سیرادا محمد لو عباسی نین اجتماعی فعالیتی ده نظر دقتی جلب ائدیر. محمد لو عباسی یازی چیلیقدان سووای بوشقابا قویمالی بیر سیرادا مدنی – اجتماعی چالیشمالاری اولموشدور. اونون آذربایجانین میللی حوکومت چاغیندا ایلدیریم سرعتی ایله چاپ اولوب یایلمیش آلتی جلد لیک آنا دیلی درس لیک کیتابلارینین چاپیندا بیر چوخلاریندان پایی چوخ اولموشدور . داهی متفکر ؛ بیلگین عالیم رحمتلی اوستاد محمد علی فرزانه ؛ محمد لو عباسی نین بئلنچی چالیشمالارین گوردوکده واختی ایله یازی لارینین بیریسینده بئله یازمیشدیر . (( ... کیتابلارین ترتیب ائدیلمه سینده و چاپیندا هامیدان چوخ چالیشانلاردان بیری محمد لوی عباسی ایدی . کیتابلار چاپ اولوب مکتب لره گونده ریلدیگی سیرادا بیر گون قومسیون عضولریندن نئچه سی محمد بی ریا و اونون معاونلری ایله بیر لیکده اولدوقلاری زامان عضو لردن بیری ( آدی یادیمدا قالماییب ) محمد لودان آد چکیب و اونو زحمت لریندن لایقینجه تقدیر اولونماسین طلب ائدیر . )) محمد لو عباسی نئچه طرفلی بیر یازیچی ایدی . او ؛ تنقید یازاردی ؛ شعر یازاردی ؛ تاریخی مطلب لر یازاردی ؛ مطبوعات تاریخیمیزه عاید سوزلر یازاردی؛ آذربایجانین بویوک شخصیت لرینه عاید مقاله یازاردی و نه بیلیم نه لرکی یازاردی . کیم نه بیلیر بلکه ده بو شوعورا مالیک اولدوغو ایچون ده یرلی شفق ژورنالیندا میرزه محمد علی خان صفوت ؛ حاج محمد نخجوانی ؛ علی اصغر دیبائیان ؛ حسین امید و سایره لرین کناریندا او ژورنالین تحریریه هیئتینده چالیشیب . 1325 ینجی ایلده قان سوران شاهین آذربایجانا هوجومو ایله اودا فرهنگی خدمت لرینین قورخوسوندان ! دالدا – بوجاقدا بیر مدت گیزلی دولاندیقدا نهایت تهرانا کوچور . اورادا دا الین – الینین اوستونه قویمایب هئی یازیب اوخویور . بیر چوخ کیتابلارا اون سوز یازیب ؛ اوزونون تشبثی ایله چاپ اولورلار . چوخ تاسف لر اولسون کی ؛ اونون هانسی ایلده وفات ائدیب ؛ هارادا باسدیریلماسیندان ده الده بیر معلومات یوخدور . تبریز ین دانشگا ه اوستاد لاریندان اولان دوقتور سیروس برادران شکوهی نین بویوردوقلارینا اساس محمد لوی عباسی نین 52 ینجی ایله قدر تهراندا مصاحب لریندن اولموشدور . انقلابدان سونرا ایسه او سس سیز – سمیر سیز باشین سالیب ایشله ییردی . اوستاد مظفر درفشی نین دئدیینه گوره او 75 ینجی ایله قدر گوروشه ردی . مع الاسف اوزاماندان بو طرفه اوندان بیر سس – صدا ائشیدیلمیر . اوتن ایل طرابزونلو عالیم دوقتور انور اوزونون تشبثی و چابالاری ایله اونون دوورو مطبوعاتداکی یازی لاری توپلانیب ؛ ائله اورادا گون ایشیغینا چیخا بیلمیشدیر . ایندی چاغداش شاعیر و یازیچی اوستاد هاشیم ترلان منیم خواهیشم اوزره اوندان گوزل بیر خاطیره یازمیشدیر کی بو را دا اونون اوخوماغین سیزه ده نیسگیل ائدیرم . آذربایجانین گورکملی ادیب و عالیمی محمدلو عباسی­دن چاپ اولمامیش خاطیره لریم 1324 جی ایلده شهریورین 12 سینده آذربایجاندا یئنی باهار کولکلری اسنده، تهراندا محمدرضانین شاهلیق اداره سینین پایه­لرینی سارسیتماغا باشلادی. آذرین 21 ینده ایسه خالقیمیزین ایگید اوغلو پیشه ورینین رهبرلیگی آلتیندا آذربایجان دموکرات فرقه سنین پایه­لری قویولدو. فیرقه نین دوره سینه توپلانان فدایی دسته­لری، مرکزی آذربایجاندا قولدورلوق حرکتینه سون قویدو. آذربایجاندا یئنی حیات باشلاندی. بئله بیر زاماندا ایکینجی دونیا محاربه سینین چتینلیکلری آلتیندا امن - آماندا ایدی. ایران اوچ بویوک دولتلرین اشغالی آلتیندا ایدی. آذربایجاندا یئرله شن کئچمیش شوروی قوشونلاری تبریزده (وطن یولوندا) آدلی روزنامه نشر ائدیردیلر . من او زاماندا تهراندا اولوردوم. یازدیقیم شعرلر بو روزنامه­ده چاپ اولوردو. من تهراندا اولسامدا آذربایجاندا گئدن آزادلیق حراکاتینی ایزله ییردیم. 21 آذر غلبه سیندن سونرا ائرته سی گونو تبریزه گئتدیم. من باکیدا آنادان اولموشام. اورتا مکتبده درس اوخویوردوم. غلمان ایلکین آدلی معلیمیمیز وارایدی. اونو وطن یولوندا روزنامه سینین اداره سینده گوردوم. گوروشندن سونرا او مندن سوروشدو سن باکیدا شعر یازیردین، بس نه اوچون ایندی یازمیرسان؟ منیم بیر شعریم باکیدا چاپ اولموشدو. معلیمیمه جواب وئردیم: من یئنه­ده شعر یازیرام. تهراندا هاشم حسن­زاده عنوانی ایله سیزه گوندریرم، سیزده چاپ ائدیرسینیز. غلمان معلیم دئدی: بس تهراندان بیزه شعر یازیب گوندرن سیزسیز؟ دئدیم بلی منم. معلیمیم منیم الیمدن دوتوب دئدی: گه­ل گئدک سنی جعفر خندان ایله تانیش ائدیم. او منی بویوک بیر سالونا آپاردی. اوردا آدلارینی ائشیتدیگیم، اوزلرینی گورمه دییم گورکملی شاعیر و یازیچیلارلا آشنا ائله­دی. جعفر خندان، انور محمد خانلی، بسته کار جهانگیر جهانگیروولا منی تانیش ائدیب دئدی: هاشم حسن­زاده باکیدا منیم شاگردلریمدن اولوب، تهراندا بیزه شعر یازیب گوندره نین اوزودور. جعفر خندان بو سوزلری ائشیدن کیمی خبر آلدی: ایندی فیکرینیز ندیر؟ تبریز ده قالاجاقسینیز یادا تهرانا گئده جکسینیز؟ من جواب وئردیم: اگر تبریزده ایش اولسا قالماق ایسته­ییرم. سالون خلوت اولاندان سونرا جعفر خندان زنگ ووردو، اوجا بویلو بیر کاپیتان ایچری گه­لدی. جعفر خندان منی اونا نشان وئریب دئدی: دوستوموز هاشم حسن زاده نین گوره­جگی ایشلرله تانیش ائله، او محمدلو عباسینین یئرینده ایشله یه جک. من محمدلو عباسینی اوزاقداندا اولسا تانییردیم. اونون وطن یولوندا، باکیدا چاپ اولان، تبریزده یاییلان (آذربایجان) مجلله سینده چاپ اولان مقاله­لرینین هامیسینی اوخوموشدوم. کاپیتان سلیمانوو منی اوز ایش اوتاغینا آپاریب گوره­جه­ییم ایشلر باره سینده دئدی: بیز تبریزده اولان اداره­لره، مدرسه­لره، کارخانالارا روزنامه وئریریک، امما اونلار گاهدان آبونه پوللارینی بیزه قایتارمیرلار. بیز سنه قبض دفترچه سی وئره جه­ییک، معین آدرسلره گئدیب آبونه پوللارینی آلیب رسید وئره جکسن. اگر آبونه قیمتینی قایتارماسالار روزنامه لری قطع اولاجاقدیر. من جدیت له ایشه باشلادیم. اون گوندن سونرا سلیمانوو منه دئدی: ایشلرین اعلادیر، ابونه پوللاری گئری قاییتماقدادیر. (وطن یولوندا) روزنامه- سینین دفترینده شاعیرلر مجلسی اوز ایشینه ادامه وئریردی. تبریز شاعیرلری هفته ده بیر گون بو مجلس ده شرکت ائدیردیلر. مجلس بویوک بیر سالوندا تشکیل اولوردو. تبریزین آدلی - سانلی شاعیرلری بوردا شرکت ائدیردیلر. ایندی او شاعیرلرده ن بئش نفری حیاتدادیر. اونلاردان یحیی شیدا، مظفر درفشی، آذراوغلو، عباس باریز، و من (او زامانکی هاشم حسن­زاده و ایندیکی هاشم ترلان. بو مجلس حاقدا عالیم و گنج دوستوم رضا همراز- آذر تورک ژورنالیندا ایکی دیرلی مقاله یازمیشدیر.) دونیاسینی ده ییشن شاعیرلردن علی فطرت، میرمهدی اعتماد، چاووشی، نیکنام، صفت، کامل، محمد بی­ریا، محمد لو عباسی، مظلومی و باشقالاری شرکت ائدیردیلر. من چوخ شاعیرلر مجلسینده اولموشام. آمما وطن یولونداکی شاعیرلر مجلسی قاباقدا گئدیردی. محمدلو عباسی سونرادان آنا دیلیمیزده چاپ اولان درس کتابلارینین رییسی اولدو. بو درس کتابلاری، آذربایجان تاریخینده بیرینجی دفعه اولاراق، مادر یئرینه آنا- پدر یئرینه آتا- آب عوضینه سو یازیردیلار. میللی حوکومت زامانی حتی تازا آنادان اولان اوشاقلارا تورک دیلینده شناسنامه یازیلیردی. من میللی حکومت زامانیندا گورولن ایشلر باره سینده (گوموشو پئنجک) باشلیقلی خاطیره لی رومانیمدا یازمیشام. بو مقاله­ده ایسه فقط محمدلو عباسی­نین ملی حوکومتدن سونرا باشینا گه­لن احوالاتدان یازیرام. قولدور رضا خانین اوغلو، محمدرضانین آذربایجاندا میللی حوکومتدن اوره یی یارالی ایدی. اونون غدار، حیله­گر باش وزیری قوام السلطنه میللی حوکومت ایله باغلادیغی قراردادا گوره آذربایجاندا انتخابات اولمالی ایدی. قرارا گوره تهراندان آذربایجانا تامینیه قوه­لری گلملی ایدی. بو قوه­لر زنگانا گه­لن کیمی قوشون فرماندهی زنگانا وارد اولان کیمی آزادلیق عشقی ایله یانانلارا دیوان توتماغا باشلادی. میللی حوکومت زامانیندا قاچیب گیزله نن اوباشلار و فئودال زولفقاری لر خالقدان انتقام آلماق ایچون میدانا گیردیلر. دولت قوشونلاری میانایا طرف حرکت ائتمه یه باشلادیلار. تبریزده میللی حوکومت باشچیلاری سحرچاغی جلسه تشکیل وئریب آقای پیشه­وری دولت قوشونلارینین ائوینده مقاومت ائتمه یی پیشنهاد ائتدی. آمما بعضی دولت باشچیلاری آقای پیشه ورینین علیهینه چیخدیلار. بو زامان پیشه وری بئش نفر اوز طرفدارلاری ایله تبریزی ترک ائتدیلر. آذر آیی نین 23اوچونجو گون ده منده توتولدوم. منی کلانتریه وئردیلر. صاباحیسی گونو بیزی نظمییه آپاردیلار. بورا دورت پنجره لی سالن ایدی. بیز اولینجی دسته ایدیک. سونرا باشقا کلانتریلردن گله لن زندانیلریده بورا گتیردیلر. زندانیلرین سایی دورت یوزه چاتدی. ایکی گون آج و سوسوز قالدیق، ترپنمه یه یئر یوخ ایدی. توالته گئتمک قدغن اولدوغونا گوره زندانیلر پنجه ره سیندیریب نظمیه نین حیه طینه ادرار ائدیردیلر. سالونو قوخوباشینا گوتوموشدو. دورت گوندن سونرا قاپی آچیلدی. بیر نفر دولو انداملی آدامی ایچری ایته له دیلر. اونون اینینده یالنیز بیر آلت کوینه گی، و بیرده آلت شلواری وار ایدی. او ایچه ریدکی زندانیلرین اوستونه ییخیلدی. اونون هر طرفی قانلی ایدی. باشینین دونموش توکلری اوزونه توکولموشدولر. کیم اولدوغونو تانیماق اولموردو. یئر اولمادیقینا گوره اونو یوخارییا طرف ایته له ییردیلر. سالونون یوخاری طرفینده یئریمیز وار ایدی. ائشیکده شاختا حکمورانلیق ائدیردی، آمما بیزیم یئریمیز چوخ ایستی ایدی. یارالی زندانی سورونه سورونه یوخاری باشدا بیزیم اوتوردوغوموز یئره چاتدی. بوردا اونا مانع اولمایان گوروب راحت اوزاندی. من اوندان خبر آلدیم، سیزین آدینیز ندیر؟ او خیریلتیلی سسله دئدی: من محمدلو عباسییم. من بو آدی ائشیدن کیمی جانیما تیترتمه دوشدو، تئز اونون اوزونه توکولموش ساچلارینی آرالاییب گوردوم محمدلو عباسینین اوزودور. او یومولو گوزلرینی آچیب منی گوره ن کیمی قوللارینی آچیب بوینوما سارییب دئدی: منیم حیاتیم سنه باغلیدیر، منه باخماسان اوله رم. من جواب وئردیم: قورخما من یانیندایام الیمدن گه له نی اسیر گلمه رم. او آستا- آستا سوزونه دوام ائتدی: منیم باشیمدا، بدنیمده یارالاریم چوخدور. خواهش ائدیرم بیر آز ایستی سو ایله منیم دونموش ساچلاریمی یوواسیز بلکه آغریلاری آزالا. من تئز آیاغا دوروب فیکیرلشدیم. بو ایش چتین اولسادا بیر یولو وار ایدی. تئز آیاغا دوروب چوخ چتینلیکله اوزومو قاپییا یئتیردیم. قاپینین دالیندا تهراندان گلمیش بیر سرباز دایانمیشدی. قاپینی گوجله آرالاییب فارسجا دئدیم «سرکار سه تومان میدم یک کاسه آب جوش به من بدهید. مریض داریم حالش خیلی بد است». سرباز قاپینی برک باغلادی. من اومیدیمی الده ن وئرمه ییب دئدیم: «سرکار پنج تومان میدهم» و بئش تومنلیی اونا نشان وئردیم. سرباز پولو گوره ن کیمی مندن آلیب «صبر کن» دئییب گئتدی. بیر آزدان سونرا روبرو اوتاقدا پریموسون سه سین ائشیتدیم. آمما گوزله مه لی ایدیم. نئچه دقیقه ده ن سونرا سرباز قاپینی آچیب یغله ویده قاینار سویو منه وئردی. زندانیلر ائله بیلدیلرکی الیمدکی ایچملی سودور. منه طرف هجوم ائتمه یه باشلادیلار آمما سویو داغ گورنده گئرییه چکیلدیلر. من اوزومو بیر نوع یوخاری یئتیردیم. تمیز پارچانی داغ سویا باتیریب قانلی ساچلارینی یوماغا باشلادیم. بئله لیکله محمدلو عباسینین یاخشلاشیردی. ایکی گونده ن سونرا عباسینین آدینی سه سله دیلر. عباسی منه دئدی: من قاپییا گئده بیلمیرم لطفا سیز گئدین اگر بیزیم ائودن گلسه لر اونلارا دئه منه لباس گتیرسینلر. من قاپییا گئدیب عباسینین حیات یولداشینی گوردوم. او منی گوره ن کیمی تانیدی سئوینجک حالدا خبر آلدی: محمدلو عباسی بوردادیرمی؟ جواب وئردیم: بلی بوردادیر، دئییر منه لباس گه تیر سینله ر. او منیم سوزلریمی ائشیدن کیمی گئتدی. گون اورتادان سونرا یئنه عباسی نی چاغیر دیلار. بو دفعه عباسی نین خانیمی منه بویوک بیر باغلاما وئردی. اونون ایچینده گئییم پالتاریندان سونرا چلو خورشت ده وارایدی. محمدلوعباسی أوزونون توتولماقی باره سینده بیزه بئله دئدی: من دوروشکه ایله نظمییه نین قاباغیندان ائوتوردوم. بیر نفر منی تانییب دوروشکه نین قاباغین ساخلاییب اوجا سسله فریاد ائیله دی: من بو آدامی تانییرام بو فرقه چی دیر! نظمییه نین قاباغیندا اولان اوباشلار منی دوروشکه دن اندیریب هی ویرماغا باشلادیلار. تهراندان گه­لن الی سلاحلی سربازلاردا اوباشلارا قوشولوب سرنیزه ایله منی نئچه یئرده ن یارالادیلار و اینیمده اولان پالتارلاریمی چیخارددیلار. بیر ساعت نظمییه قاباغیندا یارالی، اوزانمیش حالدا قالدیم. سونرا منی گتیریب نظمییه تحویل وئردیلر. بیز محمدلو عباسی نین پالتارلارینی عوض ائدنده اینینده کی گرم کونی چیقاردا بیلمیردیک، چونکو سرنیزه یارالارینا یاپیشیب قالمیشدی. نئچه گونده ن سونرا اونون حالی یاخشی اولموشدو. محمدلو عباسی 9 گون نظمییه ده بیزیم له ایدی. اونون خانواده سی تبریزده آدلی- سانلی اولدوغونا گوره اونو آزاد ائتدیلر. او بیزده ن آیریلاندا منی قوجاغینا باسیب دئدی: من حیاتیمی سیزه بورجلویام. سن آزاد اولاندان سونرا گوروشریک. بیر ایلده ن سونرا من زینداندان آزاد اولدوم. بیر مدت بو دوراندان اوتدو. واجب ایشیم اولدوغونا گوره تبریزه گلمیشدیم. ساعت میدانیندان اوزو آشاغی گئدیردیم، اوزاقدان محمدلو عباسی منه طرف گه لنده گوردوم. یای اولدوغونا آغ فلانئل کت شلوار و باشیندا آغ شاپو وارایدی. اونو گوره ن کیمی سئویندیم. بوآن دا او بیر نغرله اوز- به- اوز گه لیب دایانیب صحبت ائتمه یه باشلادیلار. من دایانیب اونلارین صحبتلرینین قورتارماقینی گوزله دیم. من آیری طرفه باخیردیم. نظریمی اونلارا طرف چئویره نده داها محمد عباسینی گورمه دیم. خیاباندا تردد چوخ اولدوغونا گوره اونو ایتیردیم. چوخ پریشان اولدوم. نئچه ایل اوندان سونرا تهراندا محمدلو عباسی نی مخبرالدوله میدانیندا گوردوم. منیم قاباغیمدا اوتدو. او منی گورمه دی، آمما من اونو تانیدیم. اونونلا گئدیب گوروشمک ایسته دیم آمما فیکریمده ن داشیندیم چونکو ایسته مه دیم زندان خاطیره له رینی یادینا سالیم. بو منیم محمدلو عباسی ایله آخیرنجی گوروشوم اولدو. محمدلو عباسی چوخ ساوادلی آدام ایدی. آنا دیلمیزده اولان یازیلاری دققته شایان ایدی. «وطن یولوندا» قزه تینده و آذربایجان ژورنالیندا چاپ اولان علمی، ادبی مقاله­لری هامینی حیران ائدیردی. من اونون مقاله­لرینی باشدان آیاغا اوخویاردیم. وطن یولوندا قزه تی تبریزده ن گئدنده آذربایجان ژورنالی نین خصوصی آیریلیق شماره سی چیخمیشدی. اوردا محمدلو عباسی باره سینده خصوصی مقاله یازیلمیشدی. مقاله نین باشیندا بئله بیر عنوان وارایدی: آذربایجانین گورکملی عالیمی محمدلو عباسی. شکلی ده چاپ اولموشدو. " عالیمین ان ده یرلی ایش لریندن بیریسی تانینمیش سیاح شاردنین سفرنامه سینین بئش جلد ده تهراندا ایشیق اوزو گورموش فارسجایا ترجمه سی ایدی . او ؛ هابئله انقلابچی شاعیر کرمانشاهلی ابوالقاسم لاهوتی نین ده شعر دیوانین 1320 ینجی ایلده تبریزده چاپا یئتیره بیلمیشدیر . م . لو عباسی نین داها دقته لایق ایش لریندن اوز هم یئرلی سی اولان بویوک معاریف پرور میرزه محمد علی خان تربیت له انگلیس لی ادوار براون – ون مطبوعات تاریخینین فارسجا یا ترجمه سی ایدی کی دونه – دونه باسیلمیشدیر . او ؛ هابئله برهان قاطع کیمی بویوک و آغیر بیر سوزلویو ده چاپا حاضیرلامیشدیر کی گویا بویوک بیر اودول ده کسب ائتمیشدیر . بو سطیرلرین یازاری اونون آشاغیداکی مقاله لرین گوروب یا اوخوموشدور . 1- آذربایجان آزاد اولدو محمد لوی عباسی – خاور نو – نومره 104 – آذر 1324 – دیقابر 15 2-آذربایجانین تاریخی – علمی آثاریندان – رشیدیه شهر جیگی محمد لو عباسی – شفق – نومره 1 – صص 60-62 تبریز – چاپخانه رضائی – شهریور 1324 – آغوست 1946 3-سووه ت آذربایجانی دوستلاری جمعیتینین اهمیتی م. محمد لو عباسی – ص 9-7 ؛ شفق ؛ نومره 2 – اسفند 1324 – فیورال 1946 4- آذربایجان اجتماعی – علمی سیمالاری شیخ صفی الدین اردبیلی محمد لوی عباسی – شفق – نومره 3 – صص 34-37 - آبان 1324 – اوکتیابر 1945 5- آذربایجاندا ملی مطبوعات مسئله سینه دائر م. محمد لو عباسی – شفق نومره 5-4 – صص 70-64 – اردی بهشت – خرداد 1325 – آپریل – مای 1946 6- آذربایجان دیلی حقینده م . عباسی – قیزیل صحیفه لر کیتابی – اصل قایناق ؛ آذربایجان – نومره 45 – آبان 1325 نویابر 4 7- دارالسلطنه تبریزین تاریخ و جغرافیاسی عنوانلی شازدا نادر میرزانین اثری حقینده محمد لو عباسی – شفق – صص 38-46 – نومره 2 مهر 1324 – ستیابر 1945 8-مطبوعات عالمنه بویوک خدمت م. محمد لو عباسی – شفق ص 56 – نومره 7 9- آذربایجان دیلینده درس کتابلارمیز محمد لوی عباسی – شفق نومره 7 – مرداد 1325 – اییول 1946 – صص 41-46 قایناقلار 1-آنا دیلی ؛ بئشینجی کیتاب ؛ میللی حوکومت چاغیندا نشر اولموش اثر 2- شفق مجله سی نین دووره سی – 1324 -1325 ینجی ایل تبریز 3- اوستاد محمد علی فرزانه نین مقاله لری – رضا همراز 4- سياحتنامه شاردن ترجمه محمد لوي عباسي، طهران 1335 شمسي 5- بو سطیرلری یازارین – رضا همراز - شخصی یادداشت لاری http://www.salarsolmaz.blogfa.com/post/121