شهدای 21 آذر
شهدای زنجان:
1- شیخ محمد علی آل اسحاق (روحانی)
2- یونس علیزاده
3- اسماعیل حیدری
4- حمزه قلی اوف
5- قربان مهاجر
6- ذوالفعلی محمد علی زاده
7- حسن افشاری
8- حیدر شدادیان
9- غلام پاشا
10- محسن وزیری
11- اسد الله زارعی، در 1285 در یکی از آبادی های اطراف زنجان متولد شد به استخدام آموزش و پرورش در آمد سرانجام به دست ایادی محمود ذوالفقاری در زنجان شهید شد.
شهدای آستارا:
1- امیر خشیرائی
2- شیر امین
3- محمد چاردولی توسط حسام الدین خان مجیدی شهید شد.
4- شهید فریدون ابراهیمی، در 29 آبان ماه 1279 در شهر آستارا متولد شد، پدر فریدون میرزا غنی هم فردی سیاسی بوده و زندانی سیاسی در زمان رضاخان بوده است فریدون در تهران در رشته حقوق تحصیل کرد و همکار شهید پیشه وری در روزنامه آژیر بود که پس از تشکیل حکومت ملی به تبریز آمد و به سمت دادستان کل آذربایجان منسوب شد ایشان مجادلات قلمی زیبائی با پان فارسیستهای تهران داشت و در دفاع از حقوق آذربایجان کتابچه ای به نام «آذربایجان صحبت می‌کند» نوشت پس از اشغال آذربایجان ایشان تا آخرین فشنگ مقاومت کرد و بعد از دستگیری به تهران برده شد و در زمان بازدید جلاد آریائی از تبریز ایشان با هواپیما از تهران به تبریز آورده شد و در تاریخ 1 خرداد 1326 در جلو باغ گلستان شهید شد
5- میر ایوب شکیبا، متولد 1282 آستارا مشارکت در نهضت جنگل، زندانی رضاخان، عضو کمیته مرکزی فرقه دمکرات که رئیس فرهنگ اورمیه بود که در آنجا شهید شد.
شهدای میانه:
1- محمد شکاری در اطراف قزل اوزن توسط اراذل ذوالفقاریها شهید شد
2- سروان غلام حسین ناصری سروان پیاده در سال 1285 در میانه متولد شد پس از پیوستن به فرقه دمکرات به درجه سرگردی رسید که در تبریز به همراه دیگر افسران قشون ملی آذربایجان شهید شد.
3- تیمور مددی، متول 1280 در یکی از روستاهای گرمرود، دریافت مدال 21 آذر و درجه سروانی از حکومت ملی آذربایجان.
4- دکتر نصرت باقری، پزشک متولد 1283 قره چمن، دریافت کننده مدال 21 آذر، در تبریز به دست اراذل و اوباش طرفدار حکومت دست نشانده شهید شد. او را از خانه بیرون آورده و در جلو چشمان فرزندانش گلوله باران کردند وبدن بی جان او را در کوچه ها کشیدند.
5- اسرافیل قادری، متولد 1295 خشگناب، دریافت کننده مدال 21 آذر.
شهدای اردبیل:
1- اسماعیل حکاک (معروف به ساری اسماعیل) متولد 1267 آقاباقر کندی اردبیل، معاون بلدیه اردبیل، هواداران ارتش بعد از به شهادت رساندن، جسد او را با تبر مثله کرده و پیکرش را در کوچه ها می‌گردانند.
2- سردارخورشا متولد 1280 در یورتچی (موغانلی کندی) اردبیل، دریافت کننده مدال 21 آذر.
3- استاد ولی سلمانی
4- شکرالله خان
5- ولی گروسی
6- محمد آقا مظلومی، از شرکت کنندگان جنبش مشروطیت
7- حسین جلائی
8- یحیی شیخی ستواندوم، متولد 1300 در اردبیل، دریافت مدال 21 آذر، فرمانده فدائیان خلخال ودر همین شهر در آذر1325 شهید شد.
9- شاهمار صمدی، متولد 1265 در یکی از روستاهای اردبیل، مشارکت در جنبش مشروطه و قیام شیخ محمد خیابانی عضو فرقه دمکرات در مشکین شهر شهید شد.
10- ایمانعلی آقا علی اوغلو متولد 1266 در آباقر کندی اردبیل، طبیب سنتی، دریافت کننده مدال 21 آذر.
11- اژدر کریمی 22 ساله
12- عمران کریمی 18 ساله و نامزد
13- امین کریمی 13 ساله
14- بابک کریمی فرزند شیر خوار، خانهای اطراف اردبیل، داربگ آراللی و روحانی نما (احمد) که لباس روحانی را به دروغ پوشیده بود در به شهادت رساندن این چهار برادر دست داشته اند مادر این چهار برادر مدتها پیراهن خود آلود آنها را نگه داشته و از مسببین واقعه به تهران شکایت می‌کرد ولی دشمن گوش شنوا نداشت.
15- سید علی قرشی زاده معلمی که در تبعید شهید شد.
16- ستوان 3 پیاده ابراهیم سهرابی
17- ستوان 2 پیاده بهمن دانشور
18- ستوان 2 پیاده یحیی شیخ
19- آقا داداش درستکار، در 1299 در اردبیل متولد شد، مسئول فرقه دمکرات در بخش وان از توابع شهرستان گرمی بود
20- اکبر بنائی
21- رحیم صمد اوغلو
22- حسین تراشی
23- نبی قنبری در یکی از روستاهای اردبیل شهید شد.
24- محرم انشائی، متولد 1288 در زره ناس اردبیل، مهندس نفت، سرپرست شعبه تشکیلات کمیته اردبیل و در اجلاس 12 شهریور جزو قانون گذاران بوده است سپس به رئیس اداره سیاسی اورمیه از طرف فرقه منصوب شد و درارومو بعد از یک دادگاه نمایشی به شهادت رسید.
25- علی سلیمان پور
26- سعادت خان سلیمان پور
افراد زیر قتل عام روستای ثمرین اردبیل شهید شدند:
1- حمدالله نام پدر عزیر
2- فرزد نام پدر مردعلی
3- میرعلی اکبر نام پدر سید علی
4- غلامرضا نام پدر رستم
5- میر اسماعیل نام پدر سید حسین
6- منصور نام پدر رستم
7- کریم نام پدر ابوالفضل
8- محسن نام پدر جهانگیر
9- آقا اوغلان عباسقلی
10- رضا نام پدر قربانعلی
11- فیض الله نام پدر قربان
12- جبرئیل نام شدر وهاب
13- چلوخان نام پدر عبدالمناف
14- پلوخان نام پدر عبدالمناف
15- یوسف قره نام پدر عبدالمناف
16- سریه خانم نام پدر بایرامقلی، دختر شجاع شاهسون بعد از 5 روز مقاومت با وعده و وعید از سنگرش خارج شد و به صورت نامردانه به شهادت رسید او در حالی که تیر باران می‌شد گفت: ایران برای شما پیروزی و ظفر نیست تاریخ از عهد و پیمان شکنان با نفرت یاد خواهد کرد، آدمکشان و جانیان از این معامله خیر نخواهند دید، فرزندان آذربایجان انتقام مرا خواهند گرفت، درخت آزادی از اینکه با خون شهیدان سیراب می‌شود بیشتر میوه خواهد داد"
17- سلطان نام پدر بابا نصیر
شهدای تبریز:
1- علی قهرمانی در باسمنج شهید شد.
2- جلال قره باغی
3- رحیم فرزند اکبر
4- الله وردی
5- صادق انصاری - سرگرد
6- علی حاجی زاده هنرمندی که در تبعید در تهران شهید شد.
7- علی فطرت (شاعر) متولد 1268، از خانواده ای روحانی و از فعالین شعراء در تبریز، پس اشغال آذربایجان دستگیر و به مدت دو سال در تهران زندانی شد بر اثر شکنجه در زندان به شهادت رسید از آثار او جغد و بلبل و دیوان فطرت است.
8- حسن ذوالفقارزاده ارژنگی (نقاش هنرمند) در سال 1297 در تبریز متولد و پس از تحصیل در محضر نقاشان میرزا آقا مومنی، ارژنگی، میر معصوم بوده و خود در نقاشی ماهر و نقاشی های مهم داشته است از جمله (اسپه ریس، بویاق دگیرمانی، قله استونده، شهیدلر مزاری اوسته، مشروطه شهید لری، فدائی لر...) پس از حبس و شکنجه در سال 1325 شهید شد که مدتی به جنازه اش اجازه دفن نمی دادند)
9- عباس قهرمانی در سال 1283 در تبریز متولد شد در قیام لاهوتی شرکت داشت، رئیس اداره نقلیه تبریز در زمان حکومت ملی بوده در روستای حاجی محمود از توابع یورتچی اردبیل دستگیر و در میدان قلعه اردبیل شهید شد.
10- سروان احمد جودت، سروان توپخانه، متولد 1290 در تبریز از طرف حکومت ملی به درجه سرگردی رسید.
11- رحیم عمرانی، متولد 1302 در تبریز، فارغ التحصیل دانشکده افسری حکومت ملی، دو ماه بعد از اشغال آذربایجان در تبریز شهید شد.
12- محمد باقر نیکنام، متولد 1300 در تبریز، شاعر و کارگر کارخانه کبریت سازی تبریز، از فعالین مجلس شعرا در تبریز که شهید شد.
13- محمد رضا خادمی (خاتمی) ، متولد 1298، آهنگر و از شرکت کننده ها در جنبش خیابانی.
14- قلی صبحی- متولد 1286 در تبریز در خلع سلاح قوای دولتی و در تربیت دسته های فدائی نقش بسیار داشته و مجلس ملی درجه او را به خاطر فعالیت هایش به سرهنگی ارتقا داد عضو کمیته مرکزی فرقه دمکرات در آذر 1325 در گوگان توسط احمد گوگانی دستگیر و در زندان پیشنهاد گردید اگر در مراغه در محضر شیخ احمد توبه کند و فرقه دمکرات را لعن و انکار کند از مرگ خلاص می‌شود که این مساله را رد کرد و گفت "اؤلوم ایچون هیچ کیمدن میننت گؤتورمک فیکرینده دگلیم شرف‌نن اؤلمک خوشدور" و در گوگان آنجا به شهادت رسید.
15- ولی گنجه مهر ولی لتنانت متولد 1277 تبریز، پس از دیدن حال رقت بار کارگران کوره های آجرپزی به دسته های انقلابی پیوست حیدر فدائی نقل کرده است ولی در شهربانی ارومی با 22 فدائی در محاصره ارتش و اوباشان بودیم وقتی گلوله ما تمام شد ولی زخمی بود با آن حال زخمی، اراده انقلابی وی را زنده نگه داشته بود ما 22 نفر را در نزدیکی سحر جهت اعدام بردند پس از اعدام که من از ناحیه دست زخمی شده بودم روی ما خاک ریختند جنازه ولی در کنارم بود من بعد از رفتن جلادان با بدن زخمی رفتم اکنون از آن تاریخ 62 سال می‌گذرد.
16- قربانعلی آریانتاش در سال 1300 در شهر تبریز متولد شده است در مدرسه ادیب تحصیل نموده ودر سال 1319 دبیرستان نظام را در تبریز به پایان رسانده و در هنگ مکانیزه تهران مشغول می‌گردد او با سرگرد اسکندانی آشنا می‌گردد در این زمان سرهنگ سیاسی فرمانده هنگ از فعالیتهای سیاسی سرگرد اسکندانی و نفوذ او در بین افسران چپ مخالف رژیم پهلوی به رئیس ستاد (باش قرارگاه) سرلشکر ارفع که مادرش انگلیسی بود گزارش می‌دهد قربانعلی به گردان جمماز زابل منتقل می‌گردد در اوایل 1324 از طرف رکن 2 بازداشت و به زندان کرمان فرستاده می‌شود و با پیشه وری غیابا ارتباط داشته و در تشکیل حکومت ملی مانند سایر افسران طرفدار فرقه دمکرات با درجه ستوان یکمی در اردبیل مشغول می‌گردد و بعد در تبریز به فرماندهی بلوک تعیین می‌گردد و بعد از اشغال آذربایجان توسط ارتش ایران همراه با سایر افسران در حال خواندن سرود آذربایجان تیر باران و به شهادت می‌رسد.
17- علی سغائی در سال 1300 در تبریز متولد شده دانشکده افسری را در تهران به پایان رسانده است بعد از اشغال آذربایجان با تعدادی دیگر از افسران به دستور همایونی فرمانده لشگر 4 در دادگاه نظانی به ریاست سرهنگ آیرملو با دیگر افسران فرقه مانند سلطانی، حبیب خاکزادی، حسن ظهیری و تعدادی دیگر به اعدام محکوم می‌شوند و به شهادت می‌رسند.
شهدای سراب:
1- اژدر شافعی
2- محمد بشیری
3- محمود اسماعیل
4- محمد حسن اسماعیلی
5- اسمعیل قلندر
6- علی محمد خانکشی
7- میر رحیم نوعی
8- محبوب خوش کلام متولد 1288 دریافت مدال 21 آذر
9- اسماعیل محمود ابراهیمی
10- محمد کاظم دژنکا متولد شربیان از توابع سراب
11- جعفر قلی مهدی اجلالی متولد 1277 در روستای رازلیق سراب، صدر کمیته قره چمن، دریافت مدال 21 آذر.
12- محمد عبدالله تاموزی
13- یحیی ممی سرابی
14- محمد ابی سرابی
15- علی خانقلی فدائی
16- کریم حسین بزوی
17- هلال عبدالحسین هلالی
18- روح الله حبیب حسنی
19- صمد محمد محمدی افزون
20- اسماعیل جهاندیده
21- عیوض حسن جلالی
22- سید حسن جلالی
23- حسین صافی
24- محمد حسین داراق خلیل داراق
25- علی ستار جدی
26- محمد ضیائی
27- علی بافتانی
28- محمود ابرغانی صمد شیخ
29- سرچینی
30- جعفر قلی رازلیقی
31- محرم سهرابی
32- بلال هلال انا قزی
33- روح ا... سرخه ریزی
34- محمد حسن اوغانی
35- میر محمود جنگی
36- علی محمد دست آموز
37- میر محمد حسین محمودی
38- اسماعیل عمرانی
39- اسماعیل ابراهیمی
40- محمد قاموری
41- عوض حسین پور
42- حسین ضیائی
43- بخشی ترابی
44- محرم ستاری
45- علی فدائی
46- کریم نبردی
47- روح الله حسینی
48- صمد نشون
49- علی جدی ابرغانی
50- محمد حسن اصل رزاقی
51- بهمن اوغانی
52- جعفر مکی رازلیقی
53- سید حسن اسفستانی (گروهبان)
54- علی خان اگندی، عضو کمیته دهستان مهربان به دستور امیر نصرت اسکندری به شهادت رسید
55- ملا عزیر قدیری – مسئول کمیته قریه مهربان
56- محمد علی رامتین (سرگرد قشون ملی که در مراغه شهید شد) متولد 1286 در سراب، دریافت مدال 21 آذر، در شهر میانه عوامل با هدایت سید ضیاء تشکیلاتی به نام «خیریه» بر علیه جنبش آزادی به راه انداخته بودند ایشان نقشه های این جمعیت را نقش بر آب می‌کند.
57- اژدر بالداری، در اسفند ماه 1276 در سراب متولد شد پدرش جزو مهاجرین و از کارگران صنعت نفت باکو بود، سروان فرقه دمکرات و مشاور رئیس شهربانی که در سال 1325 شهید شد.
58- سید حسن عسکر اوغلو، متولد 1300 در روستای اسپورت سراب، دریافت مدال 21 آذر و درجه ستوان یار از حکومت ملی.
59- سرهنگ غلامرضا جاویدان متولد 1290در اطراف سراب و از افراد موثر در تشکیل نیروهای مسلح آذربایجان بوده است بعد از دستگیری در سراب در تبریز به شهادت رسید. در حین شهادت تا جان در بدن داشت سرود آذربایجان را خوانده است. همچنین در مقابل جلادان چنین گفت: "شما امروز صدای مرا در گلو خفه می‌کنید لاکن فریاد فراخوان آزادی خلق های مظلوم از ظلم و ستم در همه جا بلند است و این فریاد آزادی که مثل رعد و برق است نمی توانید خفه کیند من در راه آزادی ملت آذربایجان وظیفه مقدس خود را ادا می‌کنم، من می‌میرم آزادی نخواهد مرد."
شهدای اورمیه:
1- محمد امین آزاد وطن در اورمیه متولد شد و به خاطر فعالیت هایش بر ضد حکومت رضاخانی، مدتی در اورمیه زندانی و بعدا به زنجان تبعید می‌شود سپس در زندان قصر زندانی می‌شود عضو مجلس ملی آذربایجان و فرمانده فدائیان اورمیه بود که در آنجا شهید شد. به جلادان گفته بود "جلادان! درخت چنار می‌شکند اما خم نمی شود"
2- خلیل آذربادگان، از اهالی اورمیه بود و عضو مجلس ملی آذربایجان بوده است، از طرف حکومت ملی مدتی فرماندار مراغه بود سپس در اواخر حکومت ملی فرماندار اردبیل شد در 18 دی ماه 1325 در اردبیل به دستور فرمانده تیپ اردبیل شهید شد. از کارهای برجسته او مدرسه سازی در اردبیل و پل بر روی رودخانه بالیقلو بوده است. همچنین سینما مراغه هم به همت ایشان ساخته شده است.
3- سروان حبیب الله خاکزادی، متولد 1285 در اورمیه، در سال 1325 عضو فرقه دمکرات شد و به درجه سرگردی رسید در مقابله با ارتش شهید شد.
4- محمد علی خان مویدزاده
5- بهرام نابی فرزند امیر خان متولد 1298 اورمو وی از پیشروان تئاتر اورمیه بوده – صدر کمیته ولایتی اورمیه – نماینده مجلس ملی آذربایجان
6- دکتر به به دندانساز
7- مقدم زنجانی
8- محمد علی نیمه آوری
9- کاتبی دبیر تشکیلات فرقه در اورمیه
10- جیبو درشکه چی
11- شادعلی فرامرزی
12- الله وردی مهاجر
13- حیدر حیدری رئیس اتحادیه کارگران فرقه
14- بختیار افسر فرقه
15- پسر بختیار به همراه پدر در خیابان قطعه قطعه شد
16- زین العابدین
17- نگالای
18- ولی زاده
19- علی اسلامبول
20- معیرزاده
21- میر مسلم
22- میرزا آقا برهانی
23- رفائیل
24- حیدر پاسبان
25- پطروس
26- بهلول باربر
27- میر مصطفی بزاز
28- میر فتاح
29- حسن تویوقچی رئیس کلانتری 3
30- بابایوف تاجر
31- اسحاق یونانوف -آشوری
32- یپریم زندشت - آشوری
33- رابی یوشید دانیل - آشوری
34- آرشاک هوسپیان – در تبریز به شهادت رسید
35- هوسپ هوسپیان- در تبریز به شهادت رسید
36- بابا داریوش – آشوری- در تبریز به شهادت رسید
37- یولیوس یونان- آشوری- در تبریز به شهادت رسید
38- ویلسون سرگیز – در تبریز به شهادت رسید
39- بهرام، آشوری
40- علاء الدین (برادر بهرام) - آشوری
41- ابراهیم جلیلی
42- محمد علیخان موید زاده
43- ابراهیم بدل – آشوری
44- یوشیه یعقوب – آشوری
45- کئکو – آشوری
46- گورگیز رستم – آشوری
47- آرام یوسف – آشوری
48- مند – آشوری
49- جبرئیل – آشوری
50- خسرو یعقوب – آشوری
51- گورگیز خاچو – آشوری
52- بابا خان – آشوری
53- کرشون مورهاچ – آشوری
54- محسن جهانگیری
55- زکی نام پدر ستار
56- شیخ علی نام پدر محمد
57- شکور نام پدر صادق
58- اروج علی نام پدر یوسف
59- موسی خان نام پدر محمد
60- رحمت نام پدر محمد تقی
61- فیروز نام پدر زمان
62- یعقوب نام پدر تقی
63- محمد نام پدر طالب
64- حاجی بابا تاسی
65- هاشم هجرتی – عضو کمیته ولایتی اورمیه
66- عباس فتحی، متولد 1276 اورمیه نماینده مجلس ملی آذربایجان از اورمیه، دریافت کننده مدال 21 آذر و مسئول کمیته تبلیغات فرقه در اورمیه.
67- محمد حیدری عربلو، در سال 1304 در قریه عربلو از توابع اورمیه متولد شد صدر اتحادیه کارگری اورمیه بوده است در زمان حکومت ملی آذربایجان مسئول فدائیان منطقه باراندوز چای شده بود و در 27 آدرماه 1325 به شهادت رسید.
68- دانیل یوشی آ، آشوری از اورمیه در تاریخ 1265 متولد شد عضر کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان و نماینده مجلی ملی در تبریز به شهادت رسید.
69- حسن بختیاری فرزند علی در سال 1301 در شهر ارومی متولد شد عضو کمیته شهر اورمو و دریافت مدال 21 آذر
شهدای خلخال:
1- بابا عزیزی
2- میر حیدر عزیزی حیدر بلال اوغلو، متولد 1270 در زاویه خلخال متولد شد در سال 1324 با افتخار به فرقه دمکرات می‌پیوندند در انتخابات دوره 14 در تبریز از یاران نزدیک پیشه وری بوده است میر حیدر بارها با خوانین شاهرود و اکرم خان خورش رستم درگیری داشته است پس از 1325 با 43 نفر از فدائیان درخورش رستم خلخال دستگیر و به شهادت رسیدند.
شهدای مراغه:
1- ژنرال کبیری متولد مراغه جزو مالکان بود پس از سقوط رضا شاه به دهقانان پیوسته و پس از سالها مبارزه با فئودالها و اربابان، بعد از ظهور فرقه دمکرات به آن پیوست و وزیر پست و تلگراف حکومت ملی شد پس از اشغال آذربایجان درآذرشهر(توفارقان) توسط جمشید اسفندیاری، خان ملک کندی دستگیر و در مراغه شهید شد.
2- داداش تقی زاده متولد مراغه، فارغ التحصیل دانشگاه «کوتو» زندانی رضاخان، نماینده مجلس ملی آذربایجان از شهر مراغه پس از اشغال آذربایجان در مراغه شهید شد. ایشان در وصیت نامه خود می‌نویسد: من فرزند شایسته آذربایجان هستم، اینگونه است که در راه آزادی ملت آذربایجان با سرافرازی جان می‌دهم، با مرگ و دوستانم گمان نکنید که آزادی خفه خواهد شد، جنایتکارانی که ما را محاکمه و اعدام می‌کنند باید در مقابل دادگاه ملت جوابگو باشند و این بدون شبهه یک حقیقت است.
3- خلیل غلامی
4- میرزا علی قنبرپور قلعه جوقی
5- میرزا علی اکبر روشنی
6- حسین مشهور به بالشویک (رئیس شهربانی قره آغاج)
7- اصغر نوری
8- حیدر آفاقی
9- سلیمان سلیمانی
10- مهدیقلی توحیدی
11- نوروزعلی دولتی
12- سیفعلی کریمی
13- محمود ابراهیمی
14- محمود امام پور
15- اکبر مکاروی
16- حبیب حبیب زاده
17- علی اکبر وکیلیان
18- حسن حسین نژاد
19- احمد رشیدی
20- سلمان نصرالله اوغلو، متولد 1297
21- نصرالله (پدر سلمان) او را در پای چوبه دار پسرش دستگیر کردند و به قتل رساندند.
22- رحیم چیلانی- متولد روستای چیلان مراغه در جبهه هولاسو به شهادت رسید.
23- ساوالان قلی زاده
24- اصغر نوروزی
25- میرزا آقا توحیدی متولد 1289
شهدای مرند:
1- میرکاظم اعلمی، متول 1278 در روستای دیزج علیا مرند می‌باشد در اوایل حکومت ملی فرماندار مرند و سپس فرماندار قوشاچای گردید و بعد از اشغال آذربایجان توسط قشون ایران در روستای دیزج علیا دستگیر و در مرکزشهر مرند شهید شد و در دیزه علیا به خاک سپرده شد.
2- نوراله یکانی، در 1258 در یکانات مرند متولد شد، در جنبش مشروطه از یاران ستارخان بود همچنین در جنبش خیابانی، پسیانی، ماژور لاهوتی شرکت داشت، عضو مجلس ملی آذربایجان و همچنین صدر کمیته خوی بود در زمان ایشان آب شرب در خوی لوله کشی شد، مدارس و یتیم خانه تاسیس شد و در زمان شهادتش رئیس نظمیه اورمیه بود که به وسیله جلادان بعد از دستگیری دراورمیه و شکنجه، در حالی که از جای میخ های که به پاهای ایشان برای شکنجه زده شده بود خون جاری بود به شهادت رسید.
3- علی صابر
4- میر غلام اعلمی (برادر میر کاظم)
5- حسین علامه (پاسبانی که در میدان شهرداری قدیم آتش زده شد)
6- دکتر سیمون
7- تیمور از فدائیان روستای دارانداش
8- هفت نفر از روستائیان دولت آباد
شهدای خوی:
1- اللهوردی دباغ (که توسط هواداران حکومت تهران در جلو ماشین ارتش قربانی شد)
2- ستوان یکم حسن ظهیری متولد 1300 در خوی، مهندس، اخذ درجه سروانی در ارتش ملی آذربایجان به همراه دیگر افسران در تبریز شهید شد.
3- اسماعیل قفقازلو (خیاط) مسئول کارگران خوی
4- یزدانی
5- اسماعیل اقبال، متولد 1292 در خوی، صدر اتحادیه کارگران خوی و دریافت کننده مدال 21 آذر که در این شهر شهید شد. او را تکه تکه کرده و در گاری ریخته و در خوی چرخاندند.
6- حسین نوری (لئو زولون) متولد 1299 فلسطین در 1318 به ایران آمد و در زندان قصر زندانی شد در فرقه دمکرات به درجه سروانی رسید که در خوی شهید شد.
7- علی اکبر صابری در سال 1274 در شهر خوی متولد گردید پدرش حاجی حسین در خوی معروف بوده و از سال 1317 در مرند مشغول فروشندگی بود و در فرقه دمکرات از فرماندهان فدائی بوده است و بعد از دستگیری در تبریز به شهادت رسید.
شهدای قوشاچای:
1- علی مطیعی (بخشدار قوشاچای)
شهدای اهر:
1- ابراهیم علی اوغلو (پدر)
2- مشهدی پسر ابراهیم که هر دو آتش زده شدند. بعد از 1325 مشهدی توسط اسد اله خان (پسر عبداله خان) که در زمان شاه نماینده کلیبر بوده است زخمی و دستگیر می‌گردد پدر و پسر را اسداله خان پس از پاشیدن نفت بر روی آنها آتش می‌ند و این پدر و پسر ضد فئودال خاکستر می‌گردند
3- فروغ نوری، در سال 1325 در شهرستان اهر شهید شد.
4- سعید یوزبندی، متولد 1297در روستای یوزیند قاراداغ، شاعر و بازیگر تئاتر در تئاتر حاجی بگ اف و در مشدی عباد رل سرور را بازی می‌کرد در سال 1325 توسط دسته های محمد دیهیم، سیف اله باغمشه ای و میر شریف به شهادت رسید در تبریز مزدوران شاه سر او را از تن جدا کرده و برای مادرش فرستاند. (در موقع شهادت گفت: آزادلیغین هیچ وقت سونمز چراغی)
5- عبدالصمد عمرانی، متولد 1264 در نهضت مشروطیت و جنبش خیابانی مشارکت داشت در اهر به شهادت رسید (بدستور فرمانده وقت جنازه اش چند روزی در خیابان بوده شبانه پنهانی توسط کسانی به خاک سپرده شد)
6- علی قهرمانی، متولد 1283 در اهر، از شرکت کنندگان قیام لاهوتی بود در جریان زمان حکومت ملی رئیس اداره نقلیه بوده است.
7- سورن هارونیان، متولد 1300در قاسم کندی قاراداغ، در سال 1324 به فرقه دمکرات می‌پیوندد و در سال 1325 توسط عین اله کدخدا و نوکر قدرت خان کریمی به شهادت می‌رسد همچین گفته شده است بدست ایادی خانها مثله شد و تکه های بدنش را در چاه ریختند.
شهدای مشکین شهر (خیاو) :
1- شیخ پولاد احمدی، متولد 1265 در روستای لارود مشکین شهر، مشارکت در قیام شیخ محمد خیابانی، دریافت کننده مدال 21 آذر صدر کمیته محلی مشکین شهر که در این شهر شهید شد.
2- حسین ملکی
3- جعفر ملکی
4- جعفر قره درویش، او را در آب جوش انداختند و به شهادت رساندند.
شهدای بیله سوار:
1- حسن ضربعلی اوغلو، متولد 1271
2- میرزا کیشی مجردی متولد 1269 در بیله سوار مغان، در سال 1324 از طرف فرقه دمکرات صدر بیله سوار تعیین می‌گردد وی پس از آذر 1325 پس از مقاومتهای زیاد در مقایل دسته های علیش بیگ و ژاندارمها با دستور بیوک بیگ به شهادت می‌رسد در هنگام شهادت شعار می‌دهد: یاشاسین آذربایجان شانلی انقلابمیز، محو اولسون شاه و انون مرتجع قورولوشو، یاشاسین اوجا توپراق)
شهدای مغان و گرمی:
1- ابراهیم وطنخواه، متولد 1279
2- سعید خان طالش میکائیلی، متولد 1291
3- امن خان بخش بگی
شهدای هشترود:
1- غلامعلی اسماعیل زاده، متولد 1301، در محال هشترود در سال 1325 شهید شد.
2- حسین جلالی
شهدای ممقان:
1- حسین قلی امینی، متولد 1277 در ممقان، کشاورز، زندانی رضاخان، نماینده مجلس ملی آذربایجان بدست ایادی فئودالها در ممقان شهید شد. خانه اش را ویران هم ویران کردند.
2- حیدر علی باقری، متولد 1298 در ممقان، دریافت مدال 21 آذر
3- جعفر محمد زاده (کاشف) متولد 1272 در ممقان، عضو جمعیت شعراء آذربایجان در میدان نظمیه تبریز توسط شاهپرستان به شهادت رسید.
4- حسین لطیفی ممقانی، متولد 1265 در ممقان و دریافت مدال 21 آذر
شهدای سلماس:
1- ارسیس شاخیان، متولد 1278 در سلماس او در مقابل نیروهای اعزامی تا آخرین فشنگ مقاومت کرد و شهید شد.
شهدای ماکو:
1- مکرم براتی از فعالان ملی ماکو که از مرند ازدواج کرده بود و بخشدار مرند در زمان حکومت ملی بوده که بعد از اشغال آذربایجان در مرند شهید شد.
2- عبدالحسین احمدی، در ماکو متولد شد پدر و عموی او به عنوان مدافعین مشروطه، اعدام شده بودند، زندانی رضاخان از سال 1311 تا 1323، عضو کمیته مرکزی فرقه دمکرات و مجلس ملی آذربایجان و مسئول فرقه دمکرات شهرستان خوی که در این شهر شهید شد.
شهدای قشون ملی آذربایجان
بعد از اشغال آذربایجان 26 نفر از افسران ارشد قشون ملی آذربایجان در تبریز بعد از محاکمه نمایشی تیرباران شدند و به شهادت رسیدند علاوه آنها افسران دیگری هم به صورت جداگانه در شهر های دیگر شهید شدند.
1- ژنرال ابولقاسم عظیمی– متولد 1282 در نخجوان و تحصلاتش را در تهران به پایان رسانده بود ایشان در حالی که با 27 افسر دیگر سرود «آنایوردوم سان ای شانلی وطن! همیشه لیک یاشا آذربایجان» می‌خواندند شهید شدند ایشان گفت:"خاطرتان جمع باشد هر فردی که از شماها ناراضی است فردا یک ژنرال عظیمی خواهد بود منتظر انتقام ملی باشید"
2- سرگرد علی اکبر حبشی سرگرد پیاده در قشون ملی به درجه سرهنگ دومی رسید
3- سرهنگ سید یوسف مرتضوی متولد بندر انزلی 1295 ایشان از اعضای هیات اعزامی به تهران برای مذاکره بوده است.
4- سروان خلبان محمد باقر آگاهی که سروان هوائی بوده است و مدال 21 آذر از طرف حکومت ملی دریافت کرده بود. در منطقه میانه به شهادت رسید.
5- سرگرد غلامحسین ناصری متولد 1285 میانه.
6- سرگرد حسین قاسمی متولد 1290 تهران
7- سرگرد احمد جودت متولد 1290 در تبریز
8- سروان علی اکبر حسینی
9- سرگرد جعفر سلطانی آزاد متولد 1296 تهران از مهاجران قره باغ بوده است.
10- سرگرد حبیب الله خاکزادی متولد 1285 اورمیه
11- سروان حسن ظهیری متولد 1300 خوی
12- ستوان یکم اصغر افتخاری هریسی
13- سروان غلامرضا دبیرنیا متولد 1298 تهران
14- ستوان یکم علی اکبر ثمری
15- ستوان دوم جبرئیل روئین دژ
16- ستوان دوم علی سغائی
17- ستوان دوم رضا توفیق
18- سروان حسین کوپال متولد 1203 اصفهان
19- ستوان دوم حسین غفاری
20- ستوان دوم قربانعلی آرین تاش
21- ستوان دوم عطاالله زندیان جزی
22- ستوان ابوالقاسم حق پرست
23- ستوان ابولقاسم کیانی
24- ستوان شاپور شرقی
25- ستوان عبداالله ستارزاده آذری
26- ستوان دوم علی عالی ثنائی
27- ستوان دوم یحیی شیخی متولد 1300 اردبیل
28- ستوان یکم یحیی دیانت
29- الهی سرگرد
30- عظیم بلندی جاوید- ستوان 2
31- حسن ستوان 1
32- گروهبان 3 اکبر تمیزی
33- سرگرد صادق انصاری
34- سرهنگ قاضی اسدالهی در جبهه میانه شهید شد
35- سرهنگ غلامرضا جاویدان در تبریز شهید شد.
سایر شهدای 21 آذر
1- میرزا محمد علی ارشادی
2- علی اکبر رامتین
3- محمد رضا حاجی زاده
4- هارطورن هایراپطیان
5- اسداله بطلاب
6- محسن بخشعلی اوغلو
7- میرزا قسام آقازاده در 21 آذرماه شهید شد.
8- عبداله بیگ زاده
9- اسرافیل آروین
10- حبیب اسدزاده
11- شعبان زاده
12- مشهد محمد قلندرلو
13- مشهد علی طاهرنیا
14- فریدون طاهرنیا
15- افسر ترابی
16- عاشق حسین
17- عاشق شهباز زیر شکنجه به شهادت رسید.
18- حسن موسوی
19- خسروی
20- علی خلیل آذری مهربانی
21- مشهدی علی بزاز
22- فتیش پاشائی
23- خیرالله معصومی
24- ساری مغانلی
25- ملا عزیز برآغوش
26- علی خان تیصره
27- محمد آذری مهربانی
28- نجفقلی فضل پور
29- طالب موسوی زاده
30- ایوب بدخشان
31- علی عبادی
32- حبیب برنو
33- نجف محمود زاده
34- منصوری
35- علی حاجیه بکلو
36- میر یونس فاضلی روکش
37- علی عاقلی
38- عزیز بصیری
39- علیزاده مهرآبی
40- روح الله جعفری
41- محمود کوثری
42- اسماعیل بحری بافتانی
43- محمد علی تیکمه داشی
44- حسین فدائی
45- نصرالله پاکدل
46- علی قربانی
47- حسین یزدانی، وکیل دادگستری
48- سید رضا قهوه چی
49- میرزا اسماعیل ذبیحی
50- حسن سرابی
51- علینقی شاه ولیلو
52- علی جهانبگلو
53- عزیز قره قیه لو
54- حسین رضوان پور
در مورد لیست شهدا 21 آذر از کتاب"از زندان رضاخان تا صدر فرقه دمکرات" بیشتر بهره برده ام.
